بررسی مقاومت ارقام و لاین های پیشرفته گندم نان نسبت به زنگ زرد گندم در مراحل گیاهچه ای و گیاه کامل و تعیین احتمالی ژنوتیپ آنها با استفاده از نظریه ژن برای ژن

به منظور ارزیابی مقاومت گیاهچه ای و گیاه کامل 300 رقم و لاین پیشرفته گندم 10 جدایه از قارچ عامل بیماری زنگ زرد گندم (puccinia striiformis west f.sp tritici) به روش جانسون و همکاران (1972) تعیین نژاد گردیدند. نژادهای تعیین شده برای جدایه های جمع آوری شده از مناطق قوچان، مغان (2 جدایه)، کرج (2 جدایه)، میاندوآب ، گرگان، اردبیل، همدان و اهواز به ترتیب عبارت بودند از: 134e40a+, 70e16a+, 2e14a-, 20e2a+, 6(134)e14a+, 6e14a+, 6e0a-, 134e134a+ و 4e32a+. بر اساس نتایج تعیین نژاد جدایه های مذکور، ویرولانس برای ژنهای yr10m yr9, yr8, yr7, yr6, yr2, yrcv, yrnd, yrcu, yr24, yr23, tr22, yr19 و yra بصورت مشترک وجود داشت . اگرچه نژاد 134e134a+ برای ژنهای و بصورت مشترک وجود داشت . اگرچه نژاد برای جدایه های مغان (1 جدایه) و میاندوآب مشابه است ، ولی قدرت تهاجمی جدایه مغان بیشتر ارزیابی گردید. در ارزیابی مقاومت گیاهچه ای از 5 نژاد 134e134a+, 70e16a+ (جدایه مغان)، 6e0a-, 6(134)e14a+ و 134e134a+ (جدایه میاندوآب) استفاده شد. گروهبندی بر اساس تیپ های آلودگی گیاهچه ای در محدودههای صهر تا 2، 3 تا 6 و 7 تا 9 برای کلیه ژنوتیپ ها و همچنین گروه های بذری که بر اساس منشاء دریافت گروهبندی شده بودند، صورت گرفت . بر اساس این نتایج مشاهده گردید که روند کاهش درصد فراوانی ژنوتیپ های قرار گرفته در محدود تیپ آلودگی صفر تا 2، که در نتیجه وجود مقاومت کامل حادث می شود، با افزایش توان بیمارئی زایی و ویرولانس نژاد مورد استفاده، شدیدا افزایش می یابد. این موضوع متاثر از حضور ژنهای مقاومت گیاهچه ای در این ژنوتیپ ها می باشد. در ارزیابی مقاومت در شرایط مزرعه ای، نژاد 134e134a+ (جدایه مغان) استفاده شد. کلیه ژنوتیپ ها، تحت شرایط آبیاری مصنوعی کاشته شدند و در مراحل مختلف رشد با اسپورنژادی فوق به روش پودرپاشی تلقیح مصنوعی گردیدند. یادداشت برداری از تیپ و شدت آلودگی در 3 مرحله و به فواصل زمانی 10 روز صورت گرفت و سطح زیر منحنی پیشرفت بیماری برای ژنوتیپ های مورد آزمایش بوسیله نرم افزار audpc محاسبه شد. در نتیجه مقایسه این عامل با تیپ های آلودگی گیاهچه ای نسبت به همین نژاد، مشخص گردید که تعدادی از ژنوتیپ ها در مرحله گیاه کامل هستند.